Psycholoog, GZ-psycholoog of psychotherapeut?

Je worstelt met bepaalde vragen of problemen en je bent op zoek naar een psycholoog. Je hebt de nodige twijfels: Zijn je klachten ernstig genoeg? Gaat het niet vanzelf over? Kan iemand je wel helpen met jouw vraag? Je googlet wat op internet en als je ‘psycholoog’ intypt, komen er tal van professionals voorbij. Bij wie moet je zijn? Hieronder een overzicht van de verschillende psychologen en bij wie je waarvoor moet zijn.

Gerelateerd: Coach, counselor of psycholoog? Wat is het verschil?

Psychologen binnen de GGZ

Psychologen die als therapeut werken in de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) zijn de GZ-psycholoog, de klinisch psycholoog, de psychotherapeut. Ze werken vaak bij een organisatie, maar ook als zelfstandige in een eigen praktijk. Dit zijn therapeuten die na hun universitaire opleiding psychologie nog een opleiding van 2 tot 4 jaar hebben gevolgd om zich te specialiseren. Zij stellen een diagnose volgens de DSM, de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-V). Denk aan post traumatische stoornis (PTSS), schizofrenie, dissociatieve identiteitsstoornis, depressie of een angststoornis. De psychotherapeut werkt veel met ontwikkelingsstoornissen en persoonlijkheidsproblematiek.

Deze zorg is per definitie verzekerde zorg, waarbij je een verwijzing van de huisarts nodig hebt. De huisarts verwijst wanneer je functioneren belemmerd wordt door je psychische klachten en je je op een of meerdere levensgebieden (wonen, werk, relaties) problemen ondervindt.

Omdat deze therapeuten werken met kwetsbare cliënten (namelijk mensen die ziek zijn en in hun functioneren belemmerd worden), houdt de overheid een register bij om de kwaliteit van deze beroepsbeoefenaren te bewaken. Hierin is het opleidingsniveau vastgelegd, worden eisen gesteld aan bij- en nascholing, maar ook aan klacht- en tuchtrecht.

Echter, ook als je prima functioneert kun je flink worstelen met belangrijke levensvragen, zoals een belangrijke keuze, je relatie die niet lekker loopt, niet op je plek zitten op je werk, of je kunt last hebben van bepaalde patronen als perfectionisme of een negatief zelfbeeld. Bijkomend kun je psychisch best flink uit balans raken. Je worsteling kan gepaard gaan met piekeren, spanning en stress, en slechter slapen. Als gevolg daarvan kun je je wat labieler voelen, angstig worden of somber.

Psychologen buiten de GGZ

Buiten de GGZ is er daarom een heel maatschappelijk veld waar psychologen met mensen werken aan allerlei problemen, klachten en persoonlijke groei.

Psychologen die mensen begeleiden vind je in bedrijven als arbeids- en organisatiepsycholoog, bij ARBO-diensten, op scholen waar ze leerlingen met leerproblemen begeleiden, en als psycholoog in een eigen praktijk waar ze mensen met levensvragen of een psychische disbalans begeleiden. Deze psychologen hebben na hun universitaire masteropleiding psychologie aanvullende opleidingen op hun vakgebied gevolgd van 1 tot 4 jaar.

Bij de psychologen die werken met levensvragen kun je denken aan begeleiding bij vragen over bindingsangst en verlatingsangst in je relatie, keuze voor wel of geen kinderen, een nieuw leven opbouwen na een scheiding of in een samengesteld gezin, burn out en stress, rouw en verlieservaringen (het verliezen van iemand van wie je houdt, leren omgaan met de gevolgen van een ziekte, of het verliezen van een baan). Voorbeelden van vragen zijn bijvoorbeeld:

‘Ik ben een gevoelsmens en ik zoek wezenlijk contact. In mijn relatie voel ik me vaak eenzaam. Hoe ga ik daar mee om?’

‘Ik vind mijn plek niet goed in het studentenleven. Hoe doe ik dat?’

‘Hoe gaan we om met de spanningen in onze familie als we samen kerst vieren?’ (samengesteld gezin)

‘Hoe ga ik om met mijn enorme schuldgevoel als ik mijn eigen weg kies?’

Omdat deze cliënten in het algemeen mensen zijn die over de hele linie prima functioneren, is er geen sprake van een kwetsbare groep. De overheid laat het bewaken van de kwaliteit daarom aan het veld zelf over. Dit betekent dat beroepsverenigingen dit samen met cliëntenverenigingen en eventueel samen met verzekeraars regelen. Beroepsverenigingen als het NIP en de NVPA bewaken de kwaliteit van hun leden.

Het NIP hanteert verschillende keurmerken. Voor psychologen in het maatschappelijk veld is dit het keurmerk Psycholoog NIP (masteropleiding + 1 jaar werkervaring).
De NVPA stelt als eis een reguliere HBO of WO opleiding. De leden hebben daarbij een therapeutische vervolgopleiding van minimaal 2 jaar gevolgd tot psychosociaal therapeut.

Zowel NIP als NVPA stellen eisen aan opleiding, bij- en nascholing, intervisie, en klacht- en tuchtrecht. En sessies bij een NVPA-psycholoog wordt deels vergoed vanuit de aanvullende verzekering.

Het is belangrijk om te checken of jouw psycholoog lid is van een van deze verenigingen. Het is namelijk zo dat, in tegenstelling tot de therapeuten in het overheidsregister, de term psycholoog zelf niet beschermd is. Iedereen mag zich psycholoog noemen. Nu is niet gezegd dat dit per definitie geen goede hulpverleners zijn. Net zoals een erkenning geen garantie is dat iemand je kan helpen. Als het gaat om het delen van je zielenroerselen mag je best wat aandacht en zorg aan je keuze besteden en het is belangrijk dat je zorgvuldig met jezelf omgaat. Ik hoop dat dit artikel je helpt om in ieder geval een bewuste keuze te maken.