Wat is het verschil tussen een coach en een psycholoog?

Na de nodige twijfels: “Zijn mijn problemen wel ernstig genoeg?”, “Ik moet dit toch zelf op kunnen lossen” en: “Zal het niet vanzelf overgaan?”, heb je de knoop doorgehakt: je gaat met jezelf aan de slag en je zoekt iemand om je daarbij te helpen.

Op internet kom je coaches tegen, counselors, psychologen en psychosociaal therapeuten. Wat is het verschil en, nog belangrijker: wie kan jou het beste helpen met de vragen waar je mee zit? 

In dit artikel leg ik de verschillen uit tussen coach, counselor of psychosociaal therapeut. Zodat je weet welke hulpverlener het beste aansluit bij jou en je vraag. Onderaan dit artikel lees je ook waar je op moet letten als je iemand kiest. Er is namelijk een groot verschil in kwaliteit. 

Gerelateerd: Psycholoog, GZ-psycholoog of psychotherapeut?  

Wat doet een coach?

Coaching helpt je om in positieve zin te veranderen. De coach kijkt samen met jou welke kwaliteiten je al in je draagt en hoe je die kunt inzetten en welke strategieën je daarbij kunt hanteren. Je reflecteert samen op lastige situaties om van te leren. Wat ging goed en kun je verder uitbouwen, en wat belemmert je en hoe kun je daar in de toekomst mee omgaan? Belemmerende overtuigingen en gedachten worden, tot op zekere hoogte, onderzocht en een coach heeft verschillende technieken om je te helpen deze te veranderen. Een coach zal je stimuleren en motiveren om je doel te bereiken. Als er sprake is van onverwerkte (emotionele) problematiek, zal een coach meestal doorverwijzen naar een therapeut.

Vragen waar je met coaching aan kunt werken zijn bijvoorbeeld: Hoe krijg ik een betere balans tussen werk en privé? Al mijn aandacht gaat naar mijn kind(eren), hoe kan ik mijn aandacht verdelen over mijn kind(eren) én mijn partner? Ik heb een burn-out gehad, hoe voorkom ik dat ik weer in een burn-out terecht kom?

Een coach:

• werkt doelgericht en toekomstgericht en onderzoekt samen met jou hoe je met nieuwe strategieën in de toekomst dingen anders kunt aanpakken.
• stimuleert, motiveert en spoort aan tot actie.
• onderzoekt samen met jou welke sterke punten je in kunt zetten en je wordt uitgedaagd om je grenzen te verleggen.

Wat doet een counselor?

Bij coaching stel je doelen en ga je op weg. Bij counseling ga je in gesprek waarbij je al pratende je gevoelens en gedachten rond je vraag onderzoekt. In een counseling-gesprek gaat het over de vraag achter de vraag en kom je tot nieuwe inzichten. Je doorbreekt, net als bij coaching gewoonten, maar niet alleen op gedragsniveau, maar vanuit een andere kijk van hoe je de dingen vanuit je kern wilt doen. Je kijkt naar de onderliggende patronen en waarom het niet gaat zoals je graag zou willen. Een belangrijke ingang om deze patronen te ontdekken is jouw levensverhaal.

Een counselor stelt open vragen zodat je zelf je onderzoek kunt doen. Uitgangspunt is dat er geen standaardoplossingen zijn en dat ieder mens de antwoorden in zichzelf draagt. De begeleiding is erop gericht om deze antwoorden te vinden. De counselor is in dit proces iemand waar je mee kunt klankborden, iemand die naast je staat en meekijkt.

Vragen waar je aan kunt werken zijn meer inzicht krijgen met betrekking tot een verandering in je leven, of in een moeilijke keuze waar je voor staat, of bijvoorbeeld in de drijfveren achter je perfectionisme.

Een counselor:

• onderzoekt wat onderliggende patronen zijn.
• jouw levensverhaal is belangrijk in het proces.
• door te spiegelen en klankborden helpt hij je om je eigen antwoorden te vinden.

In de praktijk is er veel overlap tussen coaching en counseling en om die reden worden ze vaak samen aangeboden. De gedachte hierbij is dat je aan beide fases in het proces moet werken; je onderzoekt eerst het ontstaan van patronen in het verleden. Met alleen coaching zou je voorbij kunnen gaan aan de dieperliggende oorzaken en dan stagneer je in je proces.

Bij counseling gaat het vooral om het verkrijgen van inzicht en helderheid. Zijn inzicht en bewustwording alleen niet voldoende, maar heb je gericht hulp nodig om emotioneel zaken te verwerken en te integreren, dan beschikt een psycholoog over de therapeutische vaardigheden om je te helpen die stappen te zetten. Een psycholoog coacht en counselt ook. Zij onderzoekt samen met jou, in alle veiligheid, wat er allemaal speelt rondom jouw vraag en werkt therapeutisch met jou aan de onderliggende oorzaken.

Hoe werkt een psycholoog?

Bij een psycholoog denken de meeste mensen aan een GZ-psycholoog. Een GZ-psycholoog diagnostiseert en behandelt mensen met psychische aandoeningen zoals depressies, angststoornissen of persoonlijkheidsstoornissen. 

Maar je hoeft niet ziek te zijn om beter te worden. Een psycholoog is geïnteresseerd in dat wat mensen beweegt, hoe je je ontwikkelt, en hoe je om kunt gaan met belangrijke levensvragen. Ze beheerst daarnaast therapeutische technieken om je te helpen met thema’s als emotionele problematiek, rouw en verlies, angsten, somberheid, perfectionisme en een laag zelf vertrouwen. Dit zijn factoren die verandering vaak belemmeren.

Bij een psycholoog kun je terecht met levensvragen maar ook met lichte en soms met matige psychische klachten. Je hebt bepaalde moeilijkheden waar je mee worstelt en dat uit zich in piekeren, spanning, en slechter slapen. Soms kunnen angsten en somberheid ontstaan, maar je kunt in het algemeen nog doen wat je voorheen deed.

Vragen waar je met een psycholoog aan kunt werken zijn thema’s als relatieproblematiek (onder andere bindingsangst, en verlatingsangst), voor een belangrijke keuze staan, je plek zoeken in een baan of tussen je collega’s, scheiding, rouw, burn out, en een sombere stemming.

Een psycholoog:

• helpt je om inzicht te krijgen in de vraag en het patroon: hoe je dat (meestal onbewust) in stand houdt en hoe je dit kunt veranderen.
• counselt en coacht ook: zelfreflectie en het onderzoeken van de oorzaak van jouw vraag wordt gecombineerd met een proces van verandering. Je werkt eerst aan inzicht in jezelf, werkt onverwerkte emoties door en geeft die een plek, en je werkt van daar uit aan verandering.
• heeft therapeutische vaardigheden en werkt veelal met bepaalde therapeutische technieken (als bijvoorbeeld NLP, ACT, EFT).

Waar moet je op letten als je iemand kiest?

In Nederland zijn er ruim 40.000 coaches, counselors en therapeuten aan het werk. Je hebt lifestyle-coaches, burn out coaches, en tal van therapieën. Er is een groot verschil in kwaliteit. Zowel coach, counselor als psycholoog zijn namelijk geen beschermde beroepstitels. Dat betekent dat iedereen een bordje met deze titels op zijn deur mag plakken.

Tips bij het zoeken van een coach/ counselor of psycholoog:

1. Ga na of de coach/ counselor aangesloten is bij een betrouwbare beroepsvereniging als het NOBCO en het LVSC maar kijk ook naar het type lidmaatschap. NOBCO heeft bijvoorbeeld alleen al vier verschillende niveaus, waarbij de coach zich bij niveau 1 al kan aansluiten na een cursus van 5 dagen zonder enige relevante vooropleiding. Daarentegen zijn er ook coaches aangesloten die een HBO of WO-opleiding hebben met een aanvullende coachopleiding van enkele jaren.
2. Onderzoek via de website of op LinkedIn welke achtergrondkennis de coach heeft en welke  werkwijzen hij hanteert. Match dit met het niveau van de coachopleiding. Iemand die een vooropleiding heeft in de mens- en gedragswetenschappen en jarenlange ervaring in het begeleiden van mensen binnen een organisatie die een vijfdaagse volgt, is natuurlijk een ander verhaal dan een groenteboer die met een cursus van vijf dagen zijn diensten aanbiedt.
3. Ook psycholoog is geen beschermde titel. Via deze linken kun je achterhalen of de therapeut die jij op het oog hebt, is aangesloten bij de NVPA (Nederlandse Vereniging voor Psychologen en Agogen) of het NIP.  

Vergoedingen

• Coaching en counseling wordt soms via de werkgever vergoedt. Ook kun je soms een deel van hun opleidingsbudget aanspreken wanneer hun vraag werk gerelateerd is.
• Wanneer de coaching gezondheid gerelateerd is, dan bieden sommige zorgverzekeraars een vergoeding aan.
• Psychologen die lid zijn van een erkende beroepsvereniging, worden door de meeste zorgverzekeraars vergoed vanuit de aanvullende verzekering.